Gradówka oka to inna nazwa na powiększenie gruczołów Meiboma, które znajdują się w powiece. Są to gruczoły, które produkują substancję lipidową, który chroni powierzchnię oka przed wysychaniem i zapobiega parowaniu łez. Przy zablokowaniu gruczołów Meiboma, mogą powodować stan zapalny i tworzenie się guzków na powiece, nazywanych gradówkami. Gradówka może pojawić się pojedynczo lub w grupie, a jej rozmiar może się zmieniać w czasie. W niektórych przypadkach guzek może pękać i wydobywać się z niego treść ropna.
Gradówki zazwyczaj nie są bolesne, ale mogą powodować dyskomfort, szczególnie gdy guzek jest duży lub uciska rogówkę. Mogą również powodować łzawienie, swędzenie, pieczenie lub uczucie piasku w oku oraz zaburzenia widzenia, jeśli są na tyle duże, że przesłaniają źrenicę. W większości przypadków gradówka nie wymaga leczenia i samoistnie ustępuje w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. W niektórych przypadkach, gdy guzek jest duży lub powoduje dyskomfort, może być konieczne usunięcie go chirurgicznie.
Gradówka jest jednym z najczęstszych zaburzeń powiekowych i może wystąpić u osób w każdym wieku, choć częściej dotyka osoby dorosłe.
Spis treści
Gradówka – objawy
Objawy gradówki mogą być następujące:
Wrażliwa, czerwona, spuchnięta i ciepła powieka.
Twardy guzek pod powieką.
Bolesny wykwit na brzegu powieki, częściej na górnej niż dolnej powiece.
Łagodne podrażnienie powodujące łzawienie oczu.
Zmiana ostrości widzenia, zmętnienie widzenia przy większych gradówkach, naciskających na gałkę oczną.
Wyczuwalne zgrubienie powieki.
Gradówka – przyczyny powstawania
Gradówka na oku jest schorzeniem oka, które wiąże się z kilkoma czynnikami. Oto główne przyczyny jej powstawania:
Zatkanie Gruczołu Meiboma: gdy ujście gruczołu Meiboma ulega zatkani powstaje gradówka. Te gruczoły, umieszczone pod powiekami, są odpowiedzialne za wydzielanie meibum – oleistej substancji, która tworzy część filmu łzowego i pomaga utrzymać odpowiednie nawilżenie oka.
Zakażenia Bakteryjne: Najczęstszą przyczyną zatkania gruczołu Meiboma są zakażenia bakteryjne, szczególnie przez bakterie gronkowca. Te bakterie są często obecne na skórze i mogą łatwo przenikać do gruczołów, powodując zakażenia.
Choroby Skóry: Osoby cierpiące na łojotokowe zapalenie skóry, łuszczycę czy trądzik różowaty są bardziej narażone na rozwój gradówki. Te stany skórne mogą prowadzić do dysfunkcji gruczołów Meiboma i innych gruczołów skórnych, co zwiększa ryzyko zatkania i zapalenia.
Niewystarczające Nawilżenie Oka: Rzadkie mruganie lub inne czynniki prowadzące do suchego oka mogą przyczynić się do powstawania gradówek. Sucha powierzchnia oka zachęca do częstszego pocierania, co z kolei sprzyja przenoszeniu bakterii do gruczołów.
Inne Czynniki: Gradówka może również pojawić się jako powikłanie po źle leczonym jęczmieniu, u osób noszących soczewki kontaktowe czy niewłaściwej higienie oczu.
Gradówka oka – leczenie
Leczenie gradówki, czyli zgrubienia na powiece, zazwyczaj zależy od nasilenia objawów i preferencji pacjenta. Oto kilka dostępnych metod:
Leczenie gradówki domowym sposobem
Ciepłe okłady i masaż powieki: Pomagają rozrzedzić wydzielinę w gruczole, ułatwiając jej odpływ. Regularne stosowanie ciepłych kompresów, najlepiej wykonanych z naparów rumianku czy zielonej herbaty, kilka razy dziennie może przynieść ulgę. Delikatny masaż powieki, wykonany czystymi rękami, wspomaga oczyszczanie gruczołów. Leczenie gradówki tym sposobem jest najpopularniejsze, ale nie gwarantuje efektów.
Leczenie farmakologiczne
Krople antybiotykowe lub steroidowe: Stosowane w celu redukcji stanu zapalnego i zwalczania infekcji.
Maści antybiotykowe: Nakładane co 6-8 godzin na brzeg powieki, działają przeciwbakteryjnie.
Doustne antybiotyki: W przypadkach związanych z trądzikiem różowatym, lekarz może przepisać antybiotyki doustne, np. tetracyklinę.
Inwazyjne metody leczenia
Miejscowe zastrzyki steroidowe: Stosowane w przypadku większych zmian, mają na celu zmniejszenie obrzęku i zaczerwienienia.
Operacja nacięcia i wycięcia: Wykonana w znieczuleniu miejscowym, polega na usunięciu zmiany, gdy inne metody zawiodą. W przypadku mniejszych zmian zabieg może polegać tylko na odprowadzeniu płynu.
W przypadku poważniejszych objawów lub gdy gradówka nie ustępuje samoistnie po upływie 14 dni, zalecana jest wizyta u specjalisty. Regularne mycie rąk i unikanie dotykania oczu są kluczowe, by zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji. Uciążliwe objawy gradówki nie znikną od razu, dlatego ważna jest regularność i systematyczność w stosowaniu wybranych metod leczenia.
Gradówka oka u dziecka
Leczenie gradówki u dzieci może przebiegać na trzy główne sposoby, w zależności od kilku czynników, takich jak rozmiar gradówki, czas jej trwania, wiek dziecka oraz jego zdolność do współpracy w leczeniu. Oto uproszczony przegląd tych metod:
Obserwacja: Jest zalecana, gdy gradówka jest mała i nie powoduje żadnych objawów. Polega na monitorowaniu gradówki, aby zobaczyć, czy zniknie sama bez dodatkowych działań.
Leczenie farmakologiczne: Stosowane w przypadku większych lub objawowych gradówek. Obejmuje kilka działań:
Ciepłe okłady: Pomagają zmniejszyć obrzęk i ułatwiają odpływ wydzieliny.
Oczyszczanie powiek: Pomaga utrzymać higienę i zapobiega dalszym infekcjom.
Antybiotyki miejscowe: Nakładane bezpośrednio na powiekę, aby zwalczyć infekcję.
Chirurgiczne usunięcie gradówki: Rozważane, gdy gradówka nie reaguje na leczenie farmakologiczne lub powoduje znaczne problemy kosmetyczne lub funkcjonalne. Może obejmować nacięcie i wycięcie gradówki lub wstrzyknięcia sterydów wewnątrzgradówkowo.
Jak diagnozuje się gradówkę oka?
Diagnoza gradówki obejmuje wywiad medyczny, w którym lekarz uwzględnia zgłaszane przez pacjenta objawy. Kluczowe jest dokładne badanie oka, w tym analiza zmian na powiece oraz ocena stanu gałki ocznej i ewentualnego zaczerwienienia. Lekarz bada również występowanie chorób współistniejących, a także stan zapalny tkanek oczodołu i inne schorzenia ogólnoustrojowe. Diagnozowanie gradówki zazwyczaj odbywa się poprzez badanie oka przy użyciu lampy szczelinowej.
Jakie czynniki zwiększają szanse na rozwój gradówki?
Poniższe czynniki zwiększają szanse na rozwój gradówki według publikacji „Chalazion Risk Factors: A Review Article”, 2021, Abeer Surihan Alharbi:
Łojotokowe zapalenie skóry: Przewlekła choroba zapalna skóry, często dotykająca bogatych w sebum obszarów, może prowadzić do łojotokowego zapalenia powiek i w konsekwencji do powstania gradówki.
Trądzik różowaty: Przewlekłe zapalenie skóry z objawami ocznymi takimi jak przewlekłe zapalenie spojówek i brzegów powiek, silnie związane z gradówką.
Podwyższony poziom lipidów we krwi (dyslipidemia): Powoduje nadmierną wydzielanie meibumu, prowadząc do blokady gruczołów Meiboma i zwiększając ryzyko zapalenia brzegów powiek i gradówki
Niewyrównana wada wzroku – gradówka częściej występuje u osób, którym nie dobrano prawidłowego leczenia korekcji.
Zakażenia wirusowe i bakteryjne: Zakażenia w gruczołach Meiboma i ich przewodach, zwłaszcza przez takie organizmy jak Staphylococcus aureus, mogą prowadzić do gradówki
Zapalenie żołądka: Szczególnie związane z infekcją Helicobacter pylori, która została powiązana z zapaleniem brzegów powiek i potencjalnie z gradówką
Niedobór witaminy A: Szczególnie w młodszych grupach wiekowych, może prowadzić do rogowacenia przewodów gruczołów Meiboma, blokując je i zwiększając ryzyko gradówki
Zmiany hormonalne: Androgeny, które wpływają na produkcję sebum, mogą wpływać na powstawanie gradówki, szczególnie podczas ciąży, dojrzewania i menopauzy.
Niepokój i stres: Powiązane z powtarzającymi się gradówkami, często zgłaszane jako występujące w okresach stresu
Słaba higiena powiek: Szczególnie u dorosłych kobiet używających kosmetyków do oczu, może prowadzić do zablokowania gruczołów Meiboma i zwiększać ryzyko gradówki
Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza: Obce substancje mogą zablokować przewody gruczołów Meiboma, prowadząc do rozwoju gradówki
Palenie tytoniu: Zmienia skład białek łez i redukuje warstwę lipidową filmu łzowego, potencjalnie powodując zatkanie lipidowe i gradówki
Uraz powieki: Uszkodzenie struktury powiek, może zakłócać funkcjonowanie gruczołów Meiboma i prowadzić do gradówki
Czynniki demograficzne: Płeć żeńska i rasa inna niż kaukaska wiążą się z wyższą częstością występowania , podczas gdy płeć męska i rasa czarna i hiszpańska są bardziej związane z interwencją chirurgiczną
Inne współistniejące choroby: W tym trądzik różowaty, zapalenie brzegów powiek, dysfunkcja gruczołu Meiboma, zapalenie żołądka, niepokój, nieswoiste zapalenie jelit i rogowacenie łojotokowe
Nieleczona gradówka oka – powikłania
Nieleczona gradówka oka może prowadzić do astygmatyzmu i trwałych zaburzeń widzenia. Częste gradówki wymagają szczegółowej diagnostyki, by wykluczyć poważniejsze choroby. W przypadku zauważenia guzka na powiece, należy obserwować zmianę i w razie potrzeby skonsultować się z okulistą.
Jak uniknąć gradówki oka – profilaktyka
Aby uniknąć gradówki, zaleca się przestrzeganie kilku prostych zasad higieny i pielęgnacji oczu:
Mycie rąk przed dotknięciem okolic oczu – Obejmuje to sytuacje, gdy zakładasz lub zdejmujesz soczewki kontaktowe, a także aplikujesz lub zmywasz makijaż.
Regularne przepłukiwanie oczu – regularne przepłukiwanie oczu oraz przemywanie brzegów powiek pomaga utrzymać powieki i okolice oczu w czystości, co z kolei może zapobiegać zablokowaniu gruczołów łojowych i rozwijaniu się infekcji.
Regularne mycie twarzy – Myj twarz codziennie rano i wieczorem, aby usunąć brud, makijaż i oleje. Ważne jest również regularne wymienianie ręcznika, aby zapobiec przenoszeniu bakterii na oczy.
Dokładne zmywanie makijażu przed snem – Zaleca się również wymianę kosmetyków do oczu, takich jak tusz do rzęs, eyeliner i cienie do powiek, co 3 miesiące. Jeśli stosujesz sztuczne rzęsy, ważne jest, aby usunąć cały klej do rzęs. Przemywanie brzegów powiek również powinno pomóc.
Czyszczenie pędzli do makijażu i innych narzędzi – Regularne czyszczenie narzędzi używanych wokół oczu może zapobiec przenoszeniu bakterii, które mogą powodować gradówkę oka.
Pielęgnacja soczewek kontaktowych – Myj ręce przed usunięciem soczewek kontaktowych i dbaj o ich dokładne czyszczenie oraz regularną wymianę. Nie wolno wykorzystywać wielokrotnie soczewek jednodniowych.
Higiena makijażu – Wyrzucanie starego lub przeterminowanego makijażu i wymiana kosmetyków do oczu co 2-3 miesiące. Nie należy również dzielić się aplikatorami do makijażu z innymi osobami.
Ciepłe kompresy – Stosowanie ciepłych kompresów na powieki może złagodzić dyskomfort i pomóc w opróżnieniu cysty.
Masaż cysty – Po użyciu ciepłego kompresu, delikatny masaż cysty może wspomóc jej drenaż.
Czyszczenie powiek – Dwa razy dziennie należy czyścić powieki, aby usunąć tłuszcz i martwe komórki skóry, co może zapobiec powstawaniu cyst. Idealnym rozwiązaniem jest roztwór delikatnego szamponu dla dzieci w ciepłej wodzie lub specjalnie do tego przeznaczone chusteczki.
Unikanie dotykania okolic oczu – zapobiega przenoszeniu bakterii oraz zmniejsza ryzyko zablokowania gruczołów, ponieważ częste dotykanie i przecieranie oczu może przyczyniać się do blokowania ujścia gruczołów Meiboma.
Aby uniknąć leczenia chirurgicznego i widocznych blizn, należy pamiętać o tym, jak ważna jest sama profilaktyka.
Gradówka a jęczmień
Gradówka (chalazion) i jęczmień to dwa różne schorzenia powiek, choć mają podobne objawy. Gradówka na oku powstaje w wyniku zapalenia gruczołu łojowego, podczas gdy jęczmień to ropne zapalenie mieszków włosowych rzęs. Gradówka jest zazwyczaj większa niż jęczmień i rozwija się powoli, podczas gdy jęczmień pojawia się nagle i szybko się rozwija. Gradówka jest zazwyczaj bezbolesna, podczas gdy jęczmień jest bolesny w dotyku.
Gradówka a prosaki
Gradówka (chalazion) i prosak (milia) to dwa różne schorzenia skóry, choć mogą wyglądać podobnie. Gradówka na oku powstaje w wyniku zapalenia gruczołu łojowego, podczas gdy prosak to niewielka, biała kuleczka, która powstaje w wyniku zablokowania ujścia gruczołu łojowego lub potowego. Gradówka jest zazwyczaj większa niż prosak i rozwija się powoli, podczas gdy prosak jest zazwyczaj mniejszy i pojawia się nagle. Gradówka jest zazwyczaj bezbolesna, podczas gdy prosak może być bolesny w dotyku.
Jak masować gradówkę?
Przesuwaj opuszkiem palca w górę i w dół po powiekach, kierując się w stronę rzęs. Taki ruch pomoże wypchnąć oleiste płyny z gruczołów. Masaż powinien być intensywny, ale nie powodować dyskomfortu. Zawsze masuj z zamkniętymi powiekami.
Czy można wycisnąć gradówkę?
Nie, próba wyciśnięcia lub przebicia gradówki może prowadzić do dalszego stanu zapalnego i potencjalnego zakażenia. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem w celu uzyskania właściwej diagnozy i leczenia.
Czy gradówka zniknie sama?
Istnieje możliwość, że gradówka na oku zniknie sama bez konieczności interwencji chirurgicznej. Jednakże, zaleca się, aby pacjenci i lekarze zadbali o higienę powiek, aby zapobiec przyszłym epizodom gradówki oraz skonsultowali stan oka z lekarzem okulistą.
Czy gradówka jest zaraźliwa?
Czy gradówka jest zaraźliwa? Za zdecydowaną większość wszystkich chorób, które występują w obrębie powieki odpowiadają bakterie gronkowca. Jego komórki bardzo łatwo się przenoszą, co sprawia, że gradówka na oku jest zaraźliwa i może przenosić się między ludźmi.
Ile trwa gradówka?
Gradówka może trwać od kilku tygodni a do kilku miesięcy w zależności od jej przebiegu.
Czy gradówka może pęknąć?
Tak, nieleczona gradówka może samoczynnie pęknąć.
Czy z gradówką można wychodzić na dwór?
Nie ma wskazań, aby ograniczać wyjścia na zewnątrz. Kluczowe jest utrzymanie dobrej higieny powiek, stosowanie ciepłych okładów oraz delikatne masowanie powiek.
