Zwyrodnienie plamki żółtej oka (AMD) – przyczyny, leczenie, objawy

zwyrodnienie planki żółtej oka związane z amd
  • Ostatnia aktualizacja: 17/11/2023

Zwyrodnienie plamki żółtej oka związane z wiekiem (AMD) jest postępującą, przewlekłą chorobą centralnej części siatkówki i główną przyczyną utraty wzroku na całym świecie. Jest to schorzenie dotykające plamki żółtej, która jest centralną częścią siatkówki odpowiedzialną za ostre, szczegółowe widzenie.

AMD to choroba oczu, która najczęściej powoduje utratę wzroku u starszych ludzi i zazwyczaj problem pojawia się dopiero w późniejszych etapach tej choroby.

Zwyrodnienie plamki żółtej związanego z wiekiem, może postępować różnie w obu oczach jednej osoby. Jedno oko może być chorobie bardziej podatne lub doświadczać różnego rodzaju problemów a obie pary oczu mogą doświadczać choroby w różnym czasie i tempie. Pierwsze objawy choroby to najczęściej rozmyte widzenie, zmniejszone postrzeganie kolorów czy widzenie ciemnych plam.

W globalnej skali co piąta osoba może cierpieć na zwyrodnienie plamki żółtej związanego z wiekiem. To stanowi główne zagrożenie dla zdrowia oczu na świecie i jest główną przyczyną ślepoty, co potwierdzają wyniki zaprezentowane w publikacji naukowej z 2012 roku pt. „Age-related macular degeneration”, autorstwa Laurence’a S Lima i Paula Mitchella.

Podczas 15-letniego badania amerykańskiego, obserwującego dorosłych w wieku 43-86 lat, zidentyfikowano zwyrodnienie plamki żółtej u niektórych z nich. Około 14,3% badanych rozwinęło wczesną formę tej choroby, natomiast 3,1% zaobserwowano późniejszą, bardziej zaawansowaną formę – wskazuje badanie „Beaver Dam Eye Study”, R Klein, 1991, przeprowadzone w USA.

Spis treści

Rodzaje zwyrodnienia plamki źółtej

Istnieją dwa główne typy/postaci zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem: neowaskularne (postać mokra) AMD i nieneowaskularne (postać sucha) AMD.

Zwyrodnienie plamki żółtej neowaskularne (mokre, wysiękowe)

Neowaskularne zwyrodnienie plamki żółtej, znane również jako mokre AMD, to rodzaj AMD, który występuje, gdy nieprawidłowe naczynia krwionośne rosną pod siatkówką i wycieka z nich płyn i krew, powodując uszkodzenie plamki żółtej. Pierwsze objawy mokrego AMD mogą obejmować zniekształcone lub zamazane widzenie, ciemny lub pusty obszar w centrum widzenia lub pojawienie się linii, które wydają się faliste lub krzywe.

Przebieg wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej może prowadzić do szybkiej i poważnej utraty wzroku. Mokre AMD występuje rzadziej niż suche AMD, ale jest odpowiedzialne za większość przypadków poważnej utraty wzroku związanej z AMD.

Zwyrodnienie plamki żółtej nieneowaskularne (zanikowe, postać sucha lub nie wysiękowe)

Suche AMD to rodzaj AMD, który występuje, gdy wrażliwe na światło komórki w plamce żółtej stopniowo rozpadają się i obumierają, prowadząc do stopniowej utraty widzenia centralnego. Wczesne stadia suchego AMD mogą nie powodować zauważalnych objawów, ale wraz z postępem choroby ludzie mogą doświadczać niewyraźnego lub zniekształconego widzenia, trudności z czytaniem lub rozpoznawaniem twarzy oraz potrzeby jaśniejszego światła podczas wykonywania zadań z bliska.

Postać sucha jest najczęstszą postacią AMD, stanowiącą około 80-90% wszystkich przypadków. Obecnie nie ma lekarstwa na suche AMD, ale pewne zmiany stylu życia, takie jak rzucenie palenia, zdrowa dieta i przyjmowanie suplementów diety, mogą pomóc spowolnić postęp choroby.

Zwyrodnienie plamki żółtej – objawy

Objawy zwyrodnienia planki żółtej, które wpływają głównie na centrum pola widzenia, wymienione w publikacja naukowej „Age-related macular degeneration”, 2018, Paul Mitchell, Gerald Liew są następujące:

  • Niewyraźne lub rozmyte widzenie
  • Zmniejszona ostrość widzenia
  • Zniekształcone widzenie podczas czytania, prowadzenia samochodu lub oglądania telewizji
  • Ciemna lub szara plama (scotoma) w centralnym polu widzenia
  • Trudności z rozpoznawaniem twarzy
  • Zmniejszone postrzeganie kolorów
  • Plama w centrum pola widzenia
  • Potrzeba jaśniejszego światła podczas czytania lub pracy z bliska
  • Zwiększone trudności z przystosowaniem się do słabego oświetlenia lub zmian w oświetleniu
  • Halucynacje (w zaawansowanych przypadkach)
  • Problematyczne rozpoznawanie twarzy znajomych osób
  • Pogorszenie jakości widzenia

Zwyrodnienie plamki żółtej – przyczyny

  • Czynniki genetyczne – ponad 50 genetycznych loci podatności, z których najważniejsze znajdują się w genach CFH oraz ARMS2
  • Czynniki środowiskowe:
    • Palenie tytoniu
    • Niskie spożycie przeciwutleniaczy w diecie, takich jak cynk czy karotenoidy
    • Otyłość
  • Zaburzenia w różnych szlakach metabolicznych: dopełniacza, lipidowego, angiogennego, zapalnego, macierzy zewnątrzkomórkowej
  • Starzenie się oka – zwyrodnienie plamki żółtej rozwija się w miarę starzenia się oka. Dotyczy to obszaru siatkówki zwanego plamką, który odpowiada za ostre widzenie w centralnej osi wzroku. Z czasem tkanka w plamce może się przerzedzać i tracić komórki odpowiedzialne za widzenie.
  • Kombinacja genów rodzinnych i czynników środowiskowych
  • inne: nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, jasny kolor tęczówek, płeć żeńska, nadzwroczność, ekspozycja na duże nasłonecznienie.

Najnowsze metody leczenia zwyrodnienia plamki żółtej

Wyszczególniamy następujące metody leczenia zwyrodnienia plamki żółtej:

Operacje

Poniżej znajduje się rozszerzona lista opcji chirurgicznych dostępnych w leczeniu zwyrodnienia plamki żółtej:

  • Terapia fotodynamiczna – ta opcja chirurgiczna polega na wstrzyknięciu do krwiobiegu leku wrażliwego na światło, który jest następnie aktywowany przez laser w celu zniszczenia nieprawidłowych naczyń krwionośnych w oku. Terapia fotodynamiczna może być skuteczna w leczeniu niektórych rodzajów zwyrodnienia plamki żółtej, szczególnie tych, w których występują nieprawidłowe naczynia krwionośne.
  • Chirurgia laserowa – ta opcja chirurgiczna może być stosowana w celu uszczelnienia przeciekających naczyń krwionośnych lub usunięcia nieprawidłowej tkanki w oku. Chirurgia laserowa jest zwykle stosowana w leczeniu neowaskularnego zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem, które obejmuje wzrost nieprawidłowych naczyń krwionośnych w oku.
  • Witrektomia – ta opcja chirurgiczna polega na usunięciu ciała szklistego z oka i zastąpieniu go roztworem soli fizjologicznej, gazem lub olejem silikonowym. Witrektomia może być stosowana do usuwania tkanki bliznowatej, mętów lub innych zanieczyszczeń, które mogą przysłaniać plamkę żółtą. Procedura ta jest zwykle zarezerwowana dla bardziej zaawansowanych przypadków zwyrodnienia plamki żółtej.

Ważne jest, aby pamiętać, że te opcje chirurgiczne są zwykle zarezerwowane dla bardziej zaawansowanych przypadków choroby, a leczenie niechirurgiczne, takie jak leki lub zmiany stylu życia, mogą być zalecane w pierwszej kolejności.

Zastrzyki

  1. Pegaptanib – pierwszy zarejestrowany lek hamujący rozrost naczyń.
  2. Ranibizumab – lek podawany co 4 tygodnie, który u wielu pacjentów powoduje poprawę widzenia we wszystkich rodzajach neowaskularyzacji podsiatkówkowej w AMD.
  3. Aflibercept – lek blokujący działanie receptorów VEGF. Podawany jest w zastrzykach do ciała szklistego początkowo co 4 tygodnie, a po pierwszych trzech miesiącach co 8 tygodni. W drugim roku leczenia możliwe jest zmniejszenie częstości podawania leku do jednej iniekcji na kwartał.
  4. Brolucizumab – lek stosowany w leczeniu wysiękowej postaci AMD, który hamuje aktywację receptorów VEGF. Pierwsze 3 dawki leku podawane są w miesięcznych odstępach, a następnie lek podawany jest już tylko raz na 3 miesiące.
  5. Farycymab – najnowocześniejsza terapia neurowaskularnej postaci AMD (nAMD) oraz cukrzycowego obrzęku plamki (DME). Hamuje dwa szlaki – VEGF i ANG-2. Lek podawany jest w postaci iniekcji do ciała szklistego co miesiąc w przypadku 4 pierwszych dawek. Następnie, w zależności od oceny postępu choroby, odstępy między iniekcjami można wydłużyć do 2, 3 lub nawet do 4 miesięcy.W Polsce w leczeniu wysiękowej postaci AMD obecnie stosuje się preparaty: aflibercept (Eylea), ranibizumab (Lucentis), brolucizumab (Beovu), bewacyzumab (Avastin). Są one objęte Programem Lekowym i jest refundowany przez NFZ dla pacjentów spełniających określone kryteria.

Leki

Istnieją leki, które można stosować w leczeniu zwyrodnienia plamki żółtej bez zastrzyków. Należą do nich:

  • Suplementy AREDS – Są to suplementy diety zawierające wysokie dawki przeciwutleniaczy i cynku, które, jak wykazano, spowalniają postęp zwyrodnienia plamki żółtej u niektórych osób. Specyficzny preparat stosowany w badaniu Age-Related Eye Disease Study (AREDS2) zawiera witaminę C (500 mg), witaminę E (400 IU), beta-karoten, cynk (25-80mg) i miedź (2mg, luteina (10 mg), zeaksantyna (2mg). Wyniki badań AREDS i AREDS2 świadczą o spowolnieniu progresji choroby o 25-30% w ciągu 10 lat.
  • Kwasy tłuszczowe omega-3 – są to zdrowe tłuszcze występujące w rybach i innych produktach spożywczych, które mają właściwości przeciwzapalne. Niektóre badania sugerują, że kwasy tłuszczowe omega-3 mogą pomóc zmniejszyć ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej lub spowolnić jego postęp.
  • Statyny – Są to leki powszechnie stosowane w celu obniżenia poziomu cholesterolu, ale niektóre badania sugerują, że mogą one również mieć ochronny wpływ na oczy. Jeden z przeglądów badań klinicznych wykazał, że statyny mogą zmniejszać ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej nawet o 25%.

Należy pamiętać, że leki te nie zastępują regularnych badań wzroku i innych zalecanych metod leczenia, takich jak zastrzyki anty-VEGF w przypadku neowaskularnego zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem.

Diagnostyka

  • Badanie ostrości wzroku – test ten mierzy, jak dobrze widzisz z różnych odległości.
  • Badanie rozszerzonych źrenic – Podczas tego badania okulista użyje specjalnych kropli do oczu, aby rozszerzyć źrenice i zbadać tylną część oka pod kątem oznak zwyrodnienia plamki żółtej.
  • Optyczna koherentna tomografia (OCT) – ten test obrazowania wykorzystuje fale świetlne do tworzenia szczegółowych obrazów siatkówki i może pomóc lekarzowi wykryć oznaki zwyrodnienia plamki żółtej.
  • Angiografia fluoresceinowa – badanie to polega na wstrzyknięciu specjalnego barwnika dożylnie i zrobieniu zdjęć tylnego odcinka oka, gdy barwnik przemieszcza się przez naczynia krwionośne. Może to pomóc lekarzowi zidentyfikować nieprawidłowy wzrost naczyń krwionośnych w siatkówce.
  • Test siatki Amslera – test ten polega na spojrzeniu na siatkę prostych linii w celu sprawdzenia, czy w centralnym polu widzenia występują zniekształcenia linii (metamorfopsje), ich brak lub obecny jest mroczek centralny. Mogą się również pojawić pomniejszenia lub powiększenia kwadracików (mikropsje, makropsje).
  • Badanie dna oka – badanie to polega na wykonaniu zdjęć siatkówki w wysokiej rozdzielczości, aby pomóc lekarzowi monitorować zmiany zachodzące w oku w czasie.

Zapobieganie

Nie ma gwarantowanego sposobu zapobiegania zwyrodnieniu plamki żółtej związanemu z wiekiem (AMD), istnieje jednak kilka zmian w stylu życia, które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby lub spowolnić jej postęp. Należą do nich:

  • Rzucenie palenia – palenie jest często wskazywane jako główny czynnik ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej.
  • Zdrowa dieta – konsumpcja odpowiednich składników odżywczych, takich jak owoce, warzywa i kwasy tłuszczowe omega-3, jest często podkreślana.
  • Ochrona oczu przed promieniowaniem UV – chronienie oczu przed szkodliwym promieniowaniem jest kluczowe dla zdrowia oczu.
  • Kontrola ciśnienia krwi i cholesterolu – zarządzanie tymi stanami jest ważne dla ogólnego zdrowia i zdrowia oczu.
  • Regularne ćwiczenia – poprawa krążenia może być korzystna dla zdrowia oczu.
  • Suplementacja – chociaż pewne suplementy mogą być korzystne, zawsze należy konsultować się z lekarzem przed ich przyjmowaniem.

 

Ważne jest, aby pamiętać, że chociaż strategie te mogą pomóc zmniejszyć ryzyko zachorowania związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, nie stanowią one gwarancji uniknięcia tego schorzenia. W każdym przypadku każdej choroby należy unikać kontakt z czynnikami, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania.

Czy zwyrodnienie plamki żółtej można wyleczyć?

Nie można całkowicie wyleczyć zwyrodnienia plamki żółtej (AMD), ale dostępne są liczne metody leczenia, które skutecznie łagodzą objawy i mogą spowalniać, a nawet zatrzymywać rozwój choroby.

Czy leczenie naturalne może wyleczyć zwyrodnienie plamki żółtej?

Istnieją pewne naturalne środki zaradcze i zmiany stylu życia, które mogą pomóc spowolnić postęp związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, ale obecnie nie ma naturalnego leczenia, które mogłoby wyleczyć tę chorobę. Niektóre badania sugerują, że pewne witaminy i minerały, takie jak witaminy C i E, cynk i luteina, mogą pomóc zmniejszyć ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem lub spowolnić jego postęp.

Suplementy diety w AMD

Oto suplementy diety, które mogą pomóc spowolnić rozwój choroby AMD:

  • Witamina C (kwas askorbinowy) – jest to antyoksydant niezbędny dla syntezy kolagenu i niektórych neuroprzekaźników, a także bierze udział w metabolizmie niektórych aminokwasów. Pomaga w regeneracji innych antyoksydantów w organizmie.
  • Witamina E – jest to antyoksydant rozpuszczalny w tłuszczach, który chroni komórki przed uszkodzeniami przez wolne rodniki. Jest ważna dla funkcji układu odpornościowego i metabolicznych procesów.
  • Luteina – jest to karotenoid, który naturalnie występuje w oku. Pomaga chronić oczy przed szkodliwym promieniowaniem UV i jest ważny dla zdrowia siatkówki.
  • Zeaksantyna – Podobnie jak luteina, jest to karotenoid obecny w oku. Działa synergicznie z luteiną w ochronie oczu przed uszkodzeniami.
  • Cynk (jako tlenek cynku) – Jest to niezbędny mikroelement, który odgrywa kluczową rolę w wielu funkcjach biologicznych, w tym w syntezie DNA, procesach metabolicznych i funkcji układu odpornościowego.
  • Miedź (jako tlenek miedziowy) – Jest to mikroelement niezbędny dla wielu enzymów w organizmie. Pomaga w produkcji czerwonych krwinek i utrzymaniu zdrowych naczyń krwionośnych, nerwów, układu odpornościowego i kości.
  • Beta-karoten – Jest to prekursor witaminy A i antyoksydant. Pomaga w ochronie skóry przed szkodliwym promieniowaniem UV i wspiera zdrowe widzenie.

Czy zwyrodnienie plamki żółtej jest dziedziczne?

Tak, zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) może być dziedziczne. Zidentyfikowano kilka genów, które są związane ze zwiększonym ryzykiem rozwoju AMD, w tym geny CFH, ARMS2 i C3. Jednak posiadanie genetycznych predyspozycji do AMD niekoniecznie oznacza, że rozwinie się u Ciebie ta choroba. Potwierdza to publikacja naukowa „Seven new loci associated with age-related macular degeneration”, 2013, Lars G Fritsche.

Czy istnieją okulary lub pomoce optyczne dla osób chorujących na zwyrodnienie plamki żółtej?

Istnieje kilka rodzajów okularów i innych pomocy optycznych, które mogą pomóc osobom ze zwyrodnieniem plamki żółtej. Należą do nich:

  • Okulary powiększające – okulary te mają soczewki, które powiększają obiekty, sprawiając, że wydają się one większe i łatwiejsze do zobaczenia.
  • Okulary teleskopowe – okulary te wykorzystują system soczewek do powiększania obiektów z daleka, ułatwiając widzenie takich rzeczy jak znaki drogowe lub twarze z drugiego końca pokoju.
  • Pomoce dla słabowidzących – są to urządzenia, które wykorzystują powiększenie, wzmocnienie kontrastu lub inne technologie, aby pomóc osobom słabowidzącym widzieć wyraźniej. Przykłady obejmują lupy ręczne, lupy elektroniczne i telewizory o zamkniętym obwodzie.
  • Okulary pryzmatyczne – okulary te wykorzystują pryzmaty do przesunięcia obrazu do zdrowszej części siatkówki, omijając uszkodzony obszar.

Należy pamiętać, że chociaż te pomoce wizualne mogą być pomocne dla niektórych osób ze zwyrodnieniem plamki żółtej, mogą nie działać dla wszystkich. Ważne jest, aby współpracować z okulistą lub specjalistą ds. słabowidzenia w celu określenia najlepszych pomocy wizualnych dla konkretnych potrzeb.

Zwyrodnienie plamki żółtej a wysiłek fizyczny

Regularne ćwiczenia mogą być korzystne dla osób ze zwyrodnieniem plamki żółtej. Ćwiczenia mogą pomóc poprawić krążenie, zmniejszyć stan zapalny i obniżyć ryzyko innych schorzeń, które mogą przyczyniać się do zwyrodnienia plamki żółtej, takich jak wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu. Publikacja naukowa „Physical Activity and Age-related Macular Degeneration: A Systematic Literature Review and Meta-analysis”, 2017, Myra B McGuinness , Jerome Le, wskazuje że ćwiczenia mogą pomóc spowolnić postęp zwyrodnienia plamki żółtej wśród białoskórej populacji.

Operacja zaćmy a zwyrodnienie plamki żółtej

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) charakteryzuje się uszkodzeniem centralnej części siatkówki, odpowiedzialnej za ostre widzenie. Kiedy współistnieje z zaćmą, prowadzi do znacznego upośledzenia funkcji wzrokowych. Decyzja o interwencji chirurgicznej w przypadku zaćmy przy współistniejącym AMD zależy od stopnia zaawansowania obu schorzeń:

  • Gdy AMD jest w zaawansowanej fazie, a zmętnienie soczewki jest niewielkie, operacja usunięcia zaćmy może nie przynieść oczekiwanej poprawy widzenia. Niemniej jednak, może ułatwić diagnostykę i leczenie AMD poprzez lepsze obrazowanie siatkówki.
  • W sytuacji znacznego zmętnienia soczewki, nawet przy zaawansowanym AMD, chirurgiczne usunięcie zaćmy może prowadzić do poprawy jakości widzenia, w tym lepszej percepcji kolorów i jasności obrazu.
  • Rodzaj AMD ma kluczowe znaczenie dla decyzji chirurgicznej. Dla łagodnej postaci suchej AMD, operacja zaćmy jest zalecana, a przed nią warto rozważyć zabieg 2RT. W przypadku aktywnej, wysiękowej postaci AMD, priorytetem jest hamowanie aktywności choroby i wdrożenie leczenia, takiego jak iniekcje doszklistkowe, przed rozważeniem interwencji chirurgicznej.

Każda decyzja o interwencji chirurgicznej przy współistniejącym AMD i zaćmie wymaga indywidualnej oceny, dokładnego badania okulistycznego oraz analizy korzyści i potencjalnego ryzyka dla pacjenta.

Zwyrodnienie plamki żółtej u młodych

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem występuje najczęściej u osób w wieku powyżej 50 lat, ale może również wystąpić u osób młodszych. Jest to tak zwane wczesne lub młodzieńcze zwyrodnienie plamki żółtej. Wczesne zwyrodnienie plamki żółtej występuje rzadziej niż zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem i może być spowodowane różnymi mutacjami genetycznymi. Objawy wczesnego zwyrodnienia plamki żółtej mogą obejmować niewyraźne lub zniekształcone widzenie, trudności z widzeniem w słabym świetle i utratę widzenia centralnego.

Zwyrodnienie plamki żółtej a praca przy komputerze

Nie ma dowodów sugerujących, że praca przy komputerze lub spędzanie czasu przed ekranem bezpośrednio powoduje zwyrodnienie plamki żółtej. Jednak spędzanie długich okresów czasu przed komputerem lub innym urządzeniem cyfrowym może powodować zmęczenie oczu, suchość oczu i inne problemy ze wzrokiem.

Aby zmniejszyć ryzyko przemęczenia oczu i innych problemów ze wzrokiem związanych z pracą przy komputerze, ważne jest, aby robić regularne przerwy, dostosować oświetlenie i kontrast ekranu oraz stosować zasadę 20-20-20 (odwracanie wzroku od ekranu co 20 minut i skupianie się na obiekcie oddalonym o 20 stóp przez 20 sekund).

admin
admin

Wciśnij ESC aby zamknąć